Κατά την διάρκεια της περιόδου, ο ήπιος πόνος είναι φυσιολογικός και αναμενόμενος και συμβαίνει περίπου στις μισές γυναίκες. Ο υπερβολικός πόνος, που περιορίζει τη συνήθη δραστηριότητα της γυναίκας, θεωρείται παθολογικός και χρειάζεται ιατρικό έλεγχο και αντιμετώπιση. Η κατάσταση αυτή λέγεται δυσμηνόρροια και ταλαιπωρεί περίπου το 15% των γυναικών.
Ο πόνος της περιόδου οφείλεται στην παραγωγή προσταγλανδινών, ορμονών που παράγονται από τη μήτρα. Οι μύες της μήτρας συσπώνται εξαιτίας της παραγωγής προσταγλανδινών. Στην αρχή της περιόδου, το επίπεδο των προσταγλανδινών είναι υψηλό και στη συνέχεια μειώνεται. Για αυτό το λόγο, ο πόνος μειώνεται μετά τις πρώτες μέρες της περιόδου.
Συνήθη συμπτώματα της δυσμηνόρροιας
Πόνος ή κράμπες στο κάτω μέρος της κοιλιάς ή στη μέση, διάρροια, συχνουρία, ναυτία, έμετος, πονοκέφαλος, ζάλη, λιποθυμία.
Είδη δυσμηνόρροιας
Υπάρχουν δύο είδη δυσμηνόρροιας, η πρωτοπαθής και η δευτεροπαθής.
Πρωτοπαθής
Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια ονομάζεται ο έντονος πόνος της περιόδου, που οφείλεται στην παραγωγή των προσταγλανδινών. Συνήθως ξεκινά με τις πρώτες περιόδους της έφηβης. Τυπικά ο πόνος ξεκινά λίγες ώρες πριν από την έναρξη της περιόδου και εντοπίζεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Είναι κολικοειδής (δηλαδή η έντασή του αυξομειώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα), διαρκεί συνήθως τις πρώτες μία – δύο ημέρες της εμμήνου ρύσεως, ενδέχεται να συνοδεύει μεγάλη αιμορραγία και μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κράμπας. Άλλα πιθανά συμπτώματα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι οσφυαλγία, ναυτία, έμετοι, κεφαλαλγία, συχνοουρία, αυξημένη κινητικότητα του εντέρου, ακόμα και έντονη ζάλη ή λιποθυμικά επεισόδια.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εξαφανιστούν τελείως με την πάροδο των χρόνων, άλλοτε πάλι συνεχίζονται σε όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας ή παρουσιάζουν ύφεση μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού. Η έντασή τους ποικίλλει ανά κύκλο. Συνήθως υποφέρουν γυναίκες νεαρής ηλικίας (περίπου 20 ετών), καθώς και όσες δεν έχουν τεκνοποιήσει. Άλλες ομάδες που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης δυσμηνόρροιας είναι οι καπνίστριες, όσες καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα αλκοόλ στη διάρκεια της περιόδου, οι παχύσαρκες και όσες έχουν εμμηναρχή πριν από το 11ο έτος της ηλικίας τους.
Ο Γυναικολόγος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση με προσεκτική γυναικολογική εξέταση, λήψη λεπτομερούς ιστορικού ακόμα και με ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις ρουτίνας (όπως, π.χ., υπερηχογράφημα πυέλου, καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος, τεστ Παπανικολάου ή και απλές αιματολογικές εξετάσεις).
Δευτεροπαθής
Τα συμπτώματα της δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας διαφέρουν κατά περίπτωση. Συνήθως εμφανίζονται αργότερα στην ζωή της γυναίκας σε σχέση με την πρωτοπαθή δυσμηνόρροια. Η διάρκεια του πόνου είναι μεγαλύτερη από τις συνήθεις κράμπες. Για παράδειγμα, μπορεί να ξεκινήσει πολύ πριν από την περίοδο, να χειροτερέψει με την έναρξη της περιόδου και να μην υποχωρήσει μέχρι το τέλος της. Συχνές αιτίες δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, η πυελική φλεγμονή, η αδενομύωση, τα ινομυώματα, το σπιράλ, η στένωση του τραχήλου, η κύστη ωοθήκης κλπ.
Θεραπεία
Πρωτοπαθής: Η αναστολή της σύνθεσης προσταγλαδινών αποτελεί μια ενδεδειγμένη θεραπεία για την πρωτογενή δυσμηνόρροια. Έτσι χορηγούνται φάρμακα, τα οποία η ασθενής θα πρέπει να αρχίσει να λαμβάνει λίγο ΠΡΙΝ από την περίοδο και να τα συνεχίσει τις πρώτες δύο ημέρες του κύκλου της. Η φαρμακευτική αγωγή είναι ανάγκη να ακολουθείται σε κάθε κύκλο της γυναίκας και όχι μόνο όταν επανεμφανίζεται ο πόνος. Τα αποτελέσματα της συνεχιζόμενης θεραπείας είναι συνήθως ορατά μετά τους πρώτους δύο με τρεις κύκλους. Οι γυναίκες που έχουν πεπτικό έλκος, γαστρίτιδα, παθήσεις των νεφρών ή διαταραχές της πήξης του αίματος θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν ακολουθήσουν οποιαδήποτε θεραπεία. Άλλα φάρμακα που βοηθούν είναι τα αναλγητικά και τα σπασμολυτικά.
Εάν η παραπάνω θεραπεία δεν φέρει αποτελέσματα, τότε συνιστάται η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων. Τα αντισυλληπτικά χάπια αναστέλλουν την ωορηξία, υπάρχει μικρότερη ροή αίματος, λιγότερες συσπάσεις της μήτρας και κατά συνέπεια λιγότερος πόνος. Βέβαια, η δράση αυτή διακόπτεται όταν σταματήσει η χορήγησή τους.
Δευτεροπαθής: Αν η δυσμηνόρροια είναι δευτεροπαθής, τότε πρέπει να διαγνωσθεί η αιτία της δυσμηνόρροιας και η θεραπεία να είναι ανάλογη του προβλήματος. Συγκεκριμένα, αν οφείλεται σε λοίμωξη, πιθανότατα θα χρειαστεί χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Αν η αιτία είναι μια κύστη ωοθήκης, ένα ινομύωμα ή ενδομητρίωση, τότε πιθανότατα να χρειάζεται χειρουργική αποκατάσταση με λαπαροσκόπηση.
Μικρές συμβουλές για την αντιμετώπιση του πόνου:
-τροποποιήστε την δίαιτά σας, ώστε να παίρνετε μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεϊνών, να τρώτε τροφές πλούσιες σε κάλιο ( μπανάνες, αποξηραμένα φρούτα, πορτοκάλια, καρότα και πράσινα λαχανικά) και ελαττώστε την πρόσληψη ζάχαρης, αλατιού και καφεΐνης
-ξεκινήστε συμπληρώματα βιταμινών-ιχνοστοιχείων (ασβέστιο, βιταμίνη Β6, νιασίνη, βιταμίνη C)
-ασκηθείτε τακτικά, καθώς η σωματική άσκηση βοηθά στην οξυγόνωση του οργανισμού και στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι πόνοι
-κάντε ζεστά αφρόλουτρα/ντους ή τοποθετήστε θερμά επιθέματα στο υπογάστριο. Η ζέστη λειτουργεί καταπραϋντικά στον πόνο της περιόδου
– αποφύγετε όσο γίνεται το στρες και ντυθείτε με άνετα ρούχα
-κάντε μαλάξεις στην περιοχή της κοιλίας (μασάζ)
-ξαπλώστε σε εμβρυϊκή ή πρηνή θέση
-κοιμηθείτε αρκετά πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου
-η σεξουαλική πράξη και ο οργασμός μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο σε μερικές γυναίκες
Πολλές φορές λόγω κακής συμβουλευτικής από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων ή λόγω του ότι οι ίδιες οι γυναίκες δεν φτάνουν ποτέ στον Γυναικολόγο τους ούτως ώστε να ενημερωθούν για την δυσμηνόρροια, το πρόβλημα παραμένει εφ’ όρου ζωής, χωρίς να βρει κάποια λύση. Η νοοτροπία πως η γυναίκα πρέπει να υποφέρει κατά την διάρκεια της περιόδου είναι λανθασμένη και ξεπερασμένη. Ελάτε στο ιατρείο να σας βοηθήσουμε.
Τις ημέρες της περιόδου πονάω υπερβολικά. Τι να κάνω;
Αν αυτό συμβαίνει σε κάθε περίοδο, τότε πρέπει να εξεταστείτε από τον Γυναικολόγο. Θα βρεθεί ποιά είναι η αιτία του έντονου άλγους και θα δοθεί η κατάλληλη θεραπεία. Δεν είναι η θεραπεία ίδια για κάθε γυναίκα που πονάει στην περίοδο.
Η φίλη μου που πονάει υπερβολικά στην περίοδό της, βρήκε λύση με το χάπι «δεν-ποναω-πιά». Να το πάρω κι εγώ;
ΟΧΙ. Η φίλη σας μπορεί να έχει άλλη αιτία δυσμηνόρροιας από εσάς και το φάρμακο αυτό να μην είναι καλό για την περίπτωσή σας. Εξεταστείτε από τον Γυναικολόγο. Λύση υπάρχει και θα βρεθεί με την εξέταση.
Διαφέρουν τα συμπτώματα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας από αυτά της δευτεροπαθούς;
Η κυριότερη διαφορά ανάμεσα στις δύο καταστάσεις είναι το γεγονός ότι στην δευτεροπαθή ο πόνος ξεκινά νωρίτερα κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου και διαρκεί περισσότερες ημέρες μετά την εμφάνιση της αιμορραγίας. Επίσης, χαρακτηρίζεται από βυθιότερο πυελικό άλγος, που μπορεί να μη σχετίζεται με την περίοδο και συνήθως προσβάλλονται γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.
Σημεία δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας, η οποία πρέπει να τονιστεί ότι χρήζει άμεσης ιατρικής διερεύνησης, είναι η εμφάνιση των συμπτωμάτων από τον πρώτο ή το δεύτερο κύκλο της εφήβου, η επώδυνη περίοδος μετά το 25ο έτος της γυναίκας, οι ανωμαλίες της περιόδου και το άλγος που δεν καταστέλλεται με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.
Φοβάμαι να πάρω παυσίπονο τις ημέρες της περιόδου.
Κακώς. Αν σας το συνέστησε ο Γυναικολόγος, να το πάρετε.
Παίρνω το παυσίπονο αφού ο πόνος δυναμώσει πολύ.
Λάθος. Για να επιτύχετε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, πάρτε το παυσίπονο με τις πρώτες ενδείξεις του πόνου.
Η συμβολή των ψυχολογικών παραγόντων στην πρόκληση δυσμηνόρροιας: αλήθεια ή μύθος;
Συνήθως η δυσμηνόρροια συνδυάζεται με κοιλιακό άλγος, αίσθημα πίεσης /βάρους στην πύελο, κεφαλαλγία και ελαφρά ναυτία. Αυτά τα συμπτώματα, όπως είναι φυσικό, επιδεινώνονται σε μεγάλο βαθμό όταν η γυναίκα είναι πολύ κουρασμένη ή βρίσκεται υπό έντονη συναισθηματική φόρτιση. Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι, αν και η ψυχολογική υποστήριξη ωφελεί τις πάσχουσες, η δυσμηνόρροια δεν αντιπροσωπεύει ψυχολογικό πρόβλημα ούτε κάποια διαταραχή συμπεριφοράς, όπως πίστευαν παλαιότερα.