Τι είναι ο HPV;
Είναι ένας πολύ διαδεδομένος ιός. Το όνομα HPV σχηματίζεται από τα αρχικά Human Papilloma Virus (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων). Έχει περισσότερους από 200 υποτύπους που ονομάζονται με αριθμούς, πχ HPV-16. Κάθε υπότυπος έχει διαφορετική δράση στον άνθρωπο. Οι περισσότεροι άνθρωποι (80%), άνδρες και γυναίκες, θα έρθουν σε επαφή με τον ιό αυτό κάποια στιγμή στη ζωή τους, χωρίς μάλιστα να το αντιληφθούν.
Τι προξενεί ο HPV;
Οι περισσότεροι υπότυποι δεν προξενούν καμία βλάβη στον άνθρωπο. Κάποιοι υπότυποι προκαλούν μυρμηγκίες στα χέρια και τα πόδια. Οι τύποι 6 και 11 προκαλούν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών. Οι τύποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68, 73 προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, πέους και στοματοφάρυγγα.
Πώς μεταδίδεται;
Με την σεξουαλική επαφή. Μερικές φορές μπορεί να μεταδοθεί ακόμη και με απλή δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων χωρίς να είναι αναγκαία η ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη.
Σε ποιά ηλικία μεταδίδεται συνήθως;
Η μετάδοση μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η πρώτη μόλυνση με τον ιό συνήθως συμβαίνει με τις πρώτες σεξουαλικές επαφές, αλλά μερικές φορές συμβαίνει ακόμη και σε παρθένες. Η μόλυνση είναι ιδιαίτερα συχνή στην ηλικία 18-22 ετών.
Θα καταλάβω ότι «κόλλησα» HPV;
Συνήθως όχι. Μόνο οι τύποι 6 και 11, που προξενούν κονδυλώματα, κάνουν εμφανή την παρουσία τους.
Τι θα πάθω αν κολλήσω;
Οι περισσότερες HPV λοιμώξεις δεν εμφανίζουν συμπτώματα και υποχωρούν χωρίς θεραπεία με την πάροδο των χρόνων. Μερικές HPV λοιμώξεις μπορεί να επιμείνουν για χρόνια, δημιουργώντας άτυπα κύτταρα (δυσπλασία). Αν τα κύτταρα αυτά μείνουν χωρίς θεραπεία, πιθανόν θα οδηγήσουν σε προκαρκινικές αλλοιώσεις και μετά σε διηθητικό καρκίνο.
Μολύνθηκα από HPV, τι σημαίνει αυτό;
Πρέπει να καταλάβετε ότι αυτό είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο, το παθαίνει το 80% των ανθρώπων. Η μόλυνση είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενη. Ο ιός μπορεί να μείνει πολύ καιρό σε λανθάνουσα – υποκλινική μορφή χωρίς να διαγνωσθεί. Τον μεταδίδετε στον σύντροφό σας. Δεν είναι πλήρης η προστασία από το προφυλακτικό. Τις περισσότερες φορές δεν θα σας δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα υγείας. Σε κάποιες γυναίκες θα δημιουργηθούν άτυπα κύτταρα στον τράχηλο, που υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθούν σε καρκίνο. Η κολποσκόπηση θα εντοπίσει το πρόβλημα και η θεραπεία δεν θα επιτρέψει στα κύτταρα να γίνουν καρκινικά.
Μπορεί ο γιατρός να καταλάβει πότε μολύνθηκα;
Όχι. Η μόλυνση μπορεί να έχει γίνει πριν από χρόνια και ο ιός να έμενε ανενεργός.
Ποιά είναι τα συμπτώματα;
Η μόλυνση με HPV δεν προκαλεί συμπτώματα (με εξαίρεση τους τύπους 6 και 11 που προκαλούν κονδυλώματα).
Ποιά είναι η σχέση μεταξύ μόλυνσης HPV και καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προξενείται από μόλυνση με HPV που δεν υποχωρεί.
Πως θα φανεί αν έχω μόλυνση με HPV που δεν υποχωρεί;
Το τεστ Παπανικολάου θα εντοπίσει άτυπα κύτταρα (δυσπλασία). Η κολποσκόπηση, μια ειδική εξέταση, θα δείξει αν κινδυνεύετε και τι πρέπει να γίνει.
Υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι HPV που συνδέονται με τον καρκίνο;
Μερικοί τύποι του ιού HPV αναφέρονται ως τύποι «χαμηλού κινδύνου» γιατί πολύ σπάνια προκαλούν αλλοιώσεις που εξελίσσονται σε καρκίνο. Οι τύποι του ιού HPV που είναι πιθανόν να οδηγήσουν στην εμφάνιση καρκίνου, αναφέρονται ως «υψηλού κινδύνου». Και οι δύο κατηγορίες τύπων μπορούν να προκαλέσουν την ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων, αλλά μόνο οι «υψηλού κινδύνου» HPV τύποι οδηγούν σε καρκίνο. Οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι «υψηλού κινδύνου» HPV τύποι είναι οι τύποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68 και 73. Αυτοί προκαλούν νεοπλασίες στον τράχηλο της μήτρας, που είναι συνήθως επίπεδες, σχεδόν αόρατες και φαίνονται μόνο με την κολποσκόπηση. Οι τύποι HPV-16 και HPV-18 μαζί προξενούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί πως η μεγάλη πλειοψηφία των μολύνσεων από «υψηλού κινδύνου» HPV τύπους, εξαφανίζονται μόνες τους και δεν προκαλούν καρκίνο.
Ποιοί παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα για μόλυνση HPV και καρκίνο τραχήλου μήτρας;
Ο μεγάλος αριθμός σεξουαλικών συντρόφων, το κάπνισμα και ο μεγάλος αριθμός τοκετών.
Τι να κάνω για να μη μολυνθώ από HPV;
Η αποχή από το σεξ θεωρείται η μόνη ασφαλής μέθοδος. Το προφυλακτικό μειώνει αλλά δεν εξαλείφει την πιθανότητα μόλυνσης. Μειωμένη πιθανότητα για μόλυνση από HPV παρέχει η μακροχρόνια μονογαμική σχέση με σύντροφο που δεν είναι φορέας. Το εμβόλιο προφυλάσσει από συγκεκριμένους τύπους HPV που είναι οι πλέον επικίνδυνοι.
Ποιός είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος προφύλαξης;
Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η δράση του είναι πολύ αποτελεσματική, ειδικά αν ο εμβολιασμός γίνει σε μικρή ηλικία (11 ετών).
Υπάρχει εξέταση που να δείχνει αν έχω μολυνθεί;
Υπάρχουν DNA-tests που βρίσκουν αν υπάρχει μόλυνση και από ποιούς τύπους του ιού. Το σημαντικό δεν είναι να μάθουμε αν κάποιος έχει μολυνθεί, γιατί αυτό συμβαίνει σε περισσότερο από το 80% των ανθρώπων. Το σημαντικό είναι να βρούμε ποιά γυναίκα έχει μολυνθεί και η μόλυνση δεν υποχωρεί για αρκετό χρονικό διάστημα (εμμένουσα λοίμωξη). Αυτή η γυναίκα κινδυνεύει από καρκίνο.
Κάθε γυναίκα που μολύνεται από HPV θα παρουσιάσει καρκίνο;
Όχι. Μόνο οι γυναίκες στις οποίες οι βλάβες δεν υποχωρούν.
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;
Πολύ συχνός. Κάθε χρόνο σε 500.000 γυναίκες παγκοσμίως, διαγιγνώσκεται καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και 280.000 το χρόνο πεθαίνουν από αυτό. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η δεύτερη περισσότερο διαδεδομένη μορφή καρκίνου των γυναικών παγκοσμίως. Στην Ευρώπη έως και το 71.5% του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας προκαλείται μόνο από τους τύπους HPV 16 και 18.
Πώς ο HPV δημιουργεί καρκίνο;
Όταν η λοίμωξη με HPV επιμένει, κάποια κύτταρα του τραχήλου εμφανίζουν βλάβες (δυσπλασία). Σε ελάχιστους ανθρώπους οι βλάβες αυτές εξελίσσονται πρώτα σε προκαρκινικές και μετά σε διηθητικό καρκίνο.
Ποιές είναι οι θεραπείες για τις μολύνσεις από HPV;
Η θεραπεία έχει σκοπό την αφαίρεση – καταστροφή των βλαβών που προκαλεί ο HPV, ώστε να μην εξελιχθούν σε καρκίνο. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι:
- η κρυοπηξία(δηλαδή καταστροφή του ιστού με πάγωμα), παλαιότερη μέθοδος που τείνει να εγκαταλειφθεί γιατί δεν ελέγχεται με ακρίβεια το βάθος της καταστροφής του ιστού.
- το LLETZ/LEEP(δηλαδή η απομάκρυνση του ιστού με διαθερμία), πολύ καλή μέθοδος για σχετικά μικρές και συμμετρικές βλάβες, με τοπική αναισθησία.
- το Laser, πολύ καλή μέθοδος για ασύμμετρες και/ή μεγάλες βλάβες, με τοπική αναισθησία.
Ο ιός θα φύγει μετά την θεραπεία;
Όχι. Ο ιός παραμένει για πάντα στον οργανισμό. Μετά την αφαίρεση των βλαβών όμως, ελαττώνεται η ποσότητα του ιικού φορτίου και εξαλείφεται ο κίνδυνος του καρκίνου.
Δηλαδή θα είμαι για πάντα φορέας;
Ναι. Αν το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι υγιές, ο ιός θα είναι σε καταστολή. Αν όμως πέσει η άμυνα του οργανισμού σας, ίσως ξαναεμφανιστούν βλάβες.
Μπορώ να κάνω εξετάσεις αίματος να δω εάν έχει φύγει ο ιός;
Δεν έχει νόημα γιατί ο ιός δεν φεύγει, απλώς είναι σε υποκλινική μορφή, δηλαδή αδρανής.
Δηλαδή θεραπεύουμε μόνο τις βλάβες, όχι τον ιό;
Μας ενδιαφέρει η θεραπεία των βλαβών ώστε να μην εξελιχθούν σε καρκίνο. Η ύπαρξη του ιού που δεν συνοδεύεται από βλάβες, δεν δημιουργεί κίνδυνο.
Μπορεί ένας άνδρας να βρει αν έχει HPV;
Είναι δύσκολο αν δεν έχει ορατές βλάβες. Χωρίς αυτές όμως σημαίνει ότι ο ιός είναι «αδρανής» και ακίνδυνος.
Οι άνδρες παθαίνουν καρκίνο από HPV;
Είναι εξαιρετικά σπάνια περίπτωση.
Θυμηθείτε:
Ο HPV είναι πολύ διαδεδομένος. Πάνω από το 80% των ανθρώπων κάποια στιγμή θα μολυνθούν.
Ο HPV μπορεί να βρίσκεται στον οργανισμό, πολύ καιρό πριν διαγνωσθεί. Τις περισσότερες φορές δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Δεν μπορείτε να καταλάβετε πότε τον κολλήσατε και από ποιόν. Όσο πιθανό είναι να σας το μετέδωσε ο σύντροφός σας, άλλο τόσο πιθανό είναι να του τον μεταδώσατε εσείς.
Μπορεί να κολλήσετε διαφορετικούς τύπους του ιού.
Το προφυλακτικό δεν σας προστατεύει πλήρως.
Το κάπνισμα επιταχύνει τις βλάβες που προξενεί ο HPV.
Η μόνη πλήρης προστασία είναι το εμβόλιο.